Celem naszej pracy jest przedstawienie sejmików mazowieckich w okresie panowania Wazów — gdy Warszawa stała się nie tylko miejscem elekcji i sejmów, ale też rzeczywistym centrum życia politycznego Rzeczypospolitej, a Mazowszanie, coraz liczniej osiągający czołowe godności i urzędy państwowe, weszli w skład ścisłej elity władzy. Wtedy też zakończył się proces pełnego zrośnięcia Mazowsza z Rzecząpospolitą, nie tylko prawnego, lecz przede wszystkim w dziedzinie świadomości. Epoka Wazów była jednocześnie okresem przełomu, ewolucji ustroju — nie tyle zresztą jego form, ile treści. Sprawdzający się za panowania ostatnich Jagiellonów i pierwszych władców elekcyjnych model monarchii mieszanej ("monarchia mixta") zaczął się załamywać i coraz większą rolę w życiu publicznym odgrywały fakcje magnackie. Proces ten zaznaczył swe wyraźne piętno także na życiu politycznym Mazowsza, zmieniając charakter mazowieckiej demokracji oraz oblicze i rolę tamtejszych....

Prezentowana tu praca składa się z pięciu części. W pierwszej próbujemy uzupełnić biografię Kołłątaja z początków Sejmu Wielkiego, w drugiej przeprowadzamy wywód o autorstwie "Uwag nad wpływaniem do interesów Rzeczypospolitej dwóch mocarstw...", w trzeciej omawiamy owo „pismo wydane w manuskrypcie”, część czwartą zajmuje tekst traktatu, piątą komentarz edytorski....