JavaScript is disabled for your browser. Some features of this site may not work without it.
Search
Showing 2 out of a total of 2 results for collection: Publikacje Wydawnictwa NERITON. (0.047 seconds)
Now showing items 1-2 of 2
-
(Wydawnictwo Neriton, 2008)Tekst Ewy Ihnatowicz omawia XIX-to wieczną koncepcję podróży jako realizacji ideału humanitas, przede wszystkim przez wzgląd na jej udział w samodoskonaleniu się jednostki. Omawianym przez badaczkę materiałem są pisma podróżnicze Józefa Ignacego Kraszewskiego. Autorka zwraca uwagę na nowe aspekty humanitas, które można zauważyć w XIX-tym wieku. Podróżnikami w czasach renesansu byli humaniści pragnący kształcić się na uniwersytetach lub dworach. Zdaniem autorki, polski etos intelektualisty kształtuje się dopiero po powstaniu styczniowym. W tych czasach podróż odróżnia inteligenta od reszty społeczeństwa oraz, paradoksalnie, „jest terenem utrzymywania więzi z tym społeczeństwem” (s. 206). Zdaniem badaczki od XVIII-go wieku zmienia się również sama koncepcja podróży, która staje się „podróżą turystyczną”. Charakteryzuje ją, przeciwstawione koncepcji renesansowej, poszukiwanie przeżyć dla nich samych. Autorka zwraca jednocześnie uwagę na inne novum w historii podróżnictwa – podróż po kraju rodzimym. Zdaniem Ihnatowicz stanowi ona drogę do odkrycia własnej tożsamości oraz wspomnianego samodoskonalenia, które sugeruje więź z dawnym ideałem humanitas. To właśnie podróż po „swojszczyźnie” stanowi temat bardzo wielu pism Kraszewskiego. Autorka porównuje go z dawnym ideałem podroży europejskiej, który jej zdaniem stał się w późniejszych czasach „duchowo ubogi” (s. 212). Badaczka zwraca również uwagę na inny aspekt podroży tj. popularne w XIX-tym wieku zbieractwo. Kraszewski podczas podroży nie tylko kolekcjonował cenne jego zdaniem przedmioty, ale również przeżycia, które czyniły życie rodzajem kolekcji. W wyjątkowo ciekawy sposób rzutuje to na jego wizję śmierci. Jak pisze Ihnatowicz: „chorobę i śmierć traktował Kraszewski jako ostateczne kryterium i potwierdzenie spełnienia własnej osobowości twórczej” (s. 218). Świadomość, w momencie śmierci, jest pełną kolekcją, co sprawia, że cmentarze jawią się autorowi jako kolekcje historii, indywidualnej oraz zbiorowej. Motyw non omnis moriar stanowi kolejny argument za powiazaniem XIX-to wiecznej koncepcji podroży z ideałem humanitas....
Ewa Ihnatowicz, A Journey as a Path to Humanitas in the Second Half of the Nineteenth Century Ewa Ihnatowicz’s text discusses the nineteenth-century concept of travel as the realization of the ideal of humanitas, mainly because of its participation in the individual’s self-improvement. The study is based on the travel texts by Józef Ignacy Kraszewski. The author draws attention to new aspects of humanitas that could be seen in the nineteenth century. The travellers in the Renaissance era were humanists who wanted to study at universities or courts. According to the author, the Polish intellectual ethos formed only after the January Uprising (1863–64). In these times, the journey was the element that distinguished the intelligent from the rest of society and, paradoxically, it was the area of maintaining ties with this society. Ihnatowicz argues that it was in the eighteen century that the very concept of travel became to change, transforming into a “tourist journey”. It was characterized by – contrary to the Renaissance concept – the search for experiences for their own sake. At the same time, the author draws attention to another novelty in the history of travelling – a journey through one’s home country. According to Ihnatowicz, it is a way to discover one’s own identity and the self-improvement, which suggests a bond with the old ideal of humanitas. It is the journey through the own homeland that is the subject of many of Kraszewski’s writings. The author compares it with the old ideal of European travel, which in her opinion later became “spiritually poor” (p. 212). The researcher also draws attention to another aspect of travels, i.e. a collecting popular in the nineteenth century. During his travels, Kraszewski collected not only valuable items but also experiences that made life a kind of collection. It excitingly affected his vision of death. As Ihnatowicz writes: “illness and death Kraszewski treated as the final criterion and confirmation of the fulfilment of one’s creative personality” (p. 218). At the moment of death, consciousness is a complete collection, which makes cemeteries appear to Kraszewski as collections of history, both individual and collective. The non omnis moriar motif is another argument for linking the nineteenth-century travel idea with the ideal of humanitas....
-
(Wydawnictwo Neriton, 2010)Na wstępie autorka wskazuje przyczyny małego zainteresowania badaczy polskimi przejawami parnasizmu: trudność zdefiniowania ich, „niepoetyckość” polskiej literatury tego czasu, wiązanie rodzącej się poezji Młodej Polski z innymi prądami. Przedstawia ustalenia badaczy: ponieważ w dominującym wówczas pozytywizmie królowała proza, parnasyjność można uznać za jego drugie skrzydło: poezję. Reprezentowało ją pokolenie pozytywistów, starsi poeci tworzący równolegle (Faleński i w pewnym sensie Norwid), pierwsi młodopolanie. Nie tworzyli zwartej grupy, a ich twórczość nie wpisuje się całkowicie w parnasizm. Parnasizm odróżnia od romantyzmu nastawienie klasycystyczne, które upodabnia go z kolei do neoklasycyzmu XX w. Parnasiści jednak poszukiwali wcieleń piękna w różnych wiekach, neoklasycyści zaś koncentrowali się na kontynuowaniu dawnych wzorców. Badacz parnasyjskości na gruncie polskim może albo zestawiać ją z literaturą francuską, albo szukać ogólniejszej paraleli przy uwzględnieniu specyfiki kultury polskiej. Autorka wskazuje trzecią drogę: refleksję nad potencjałem międzypokoleniowości polskich przejawów parnasizmu (jej zakres i rolę przebadała już monografistka nurtu A. Mazur), nie tylko w poezji i w odniesieniu nie tylko do romantyzmu i klasycyzmu, lecz także realizmu, naturalizmu, symbolizmu, impresjonizmu. Za M. Grzędzielską badaczka przypomina tendencje parnasizmu: estetyzm, elitaryzm, intelektualizm, obiektywność, laickość, wyrafinowanie formy, opisowość, malarskość, zainteresowanie antykiem i egzotyką. Wskazuje wspólne przekonania pozytywistów i młodopolan, wyrosłe z różnych fundamentów. Za wspólny mianownik uznaje zgodę na niejednoznaczność świata, dystans do rzeczywistości, potrzebę poznawania natury oraz kultury w jej ciągłości i zainteresowanie wybitną jednostką, widzianą na tle zbiorowości. W formule parnasyjskiego humanizmu człowiek szuka swego miejsca w kosmosie i kulturze, poznaje je metodą bliską naukowej, stale się doskonali, zakłada autonomię sztuki, ceni antyk, dystansuje się od utylitaryzmu, zaangażowania, ideologii. Autorka podaje przykładową listę nazwisk i wymienia dzieła realizujące najważniejsze tendencje parnasyjskie. Rozważa, jak twórcy odkrywają piękno w kunszcie i dyscyplinie formy wiersza oraz autotematycznym namyśle nad sztuką. Poeci – konstruktorzy budowali cykle liryków pełnych filozoficznych treści, układem wyrażających ciągłość i różnorodność kosmosu. Każda z trzech generacji (przykłady Faleńskiego, Asnyka, Langego) inspirowała się pozytywizmem, którego koryfeusze również podejmowali wątki parnasyjskie (Świętochowski, Orzeszkowa). Ważnym poetyckim motywem była podróż w przestrzeni, a zarazem w czasie, związana ze spotkaniem z dziełem sztuki i kontemplacją piękna pejzażu, a także odczuciem palimsestowości przestrzeni (np. Konopnicka). Niemen Orzeszkowej czy Tatry Tetmajera stają się mitycznymi zapisami przeszłości. Motyw drogi łączył się też z flaneuryzmem (Gomulicki)....
Ewa Ihnatowicz, Parnassianism in the Polish Literature of the Second Half of the Nineteenth Century At the beginning of her study, the author indicates the reasons for the small interest of researchers in Polish manifestations of Parnassianism: the difficulty of defining them, the "non-poesy" of Polish literature of that time, and the associations of the emerging poetry of Young Poland with other currents. She presents the findings of the researchers of the subject: because it was prose that reigned in Positivism dominating at that time, Parnassianism can be considered its second wing – poetry. It was represented by the generation of Positivists, older poets writing at the same time (Faleński and in a sense Norwid), the first Young Poland authors. They did not form a compact group, and their works do not completely fit into Parnassianism. Parnassianism distinguishes Classicism from Romanticism, which in turn makes it similar to neo-Classicalism of the twentieth century. Parnassianists, however, sought incarnations of beauty in different ages, while neo-Classicalists focused on continuing the old patterns. A researcher of Parnassianism in Poland can either compare it with French literature or look for a more general parallel, taking into account the specificity of Polish culture. The author points out the third way: reflection on the intergenerational potential of Polish manifestations of Parnassianism (its scope and role has already been studied by the researcher of the current, Aaneta Mazur), not only in poetry, and in relation not only to Romanticism and Classicism, but also to realism, naturalism, symbolism and impressionism. After Maria Grzędzielska, Ewa Ihnatowicz recalls the main tendencies of Parnassianism: aesthetism, elitism, intellectualism, objectivity, secularity, sophistication of form, descriptiveness, and painterly quality, interest in antiquity and exoticism. She points to the common beliefs of positivists and Young Poland authors that emerged from different foundations. The common denominator according to her is that it accepts the ambiguity of the world, has distance to reality, the need to learn about nature and culture in its continuity and interest in an outstanding individual, seen against the background of the community. In the formula of Parnassian humanism, a man searches for his place in space and culture, gets to know them by a scientific method, constantly develops himself, assumes the autonomy of art, values of antiquity, distances himself from utilitarianism, involvement and ideology. Ihnatowicz gives an exemplary list of names and titles of works that implement the most important Parnassian tendencies. She presents how artists discover beauty in the artistry and discipline of the poem's form, as well as autothematic reflection on art. Poets – constructors – built cycles of lyrics full of philosophical content, a system expressing the continuity and diversity of the cosmos. Each of the three generations (Faleński, Asnyk, Lange) was inspired by Positivism, whose coryphaeui also took up the Parnassian themes (Świętochowski, Orzeszkowa). An important poetic motif was a journey in space and in time, associated with a meeting with a work of art and contemplation of the beauty of the landscape, as well as a sense of palimsestism of space (e.g. Konopnicka). The Niemen by Orzeszkowa or The Tatras by Tetmajer become mythical records of the past. The road motif was also associated with flaneurism (Gomulicki)....
Now showing items 1-2 of 2