JavaScript is disabled for your browser. Some features of this site may not work without it.
Search
Showing 2 out of a total of 2 results for collection: Publikacje Wydawnictwa NERITON. (0.084 seconds)
Now showing items 1-2 of 2
-
(Wydawnictwo Neriton, 2010)Autorka artykułu traktuje główne dzieło Justusa Lipsjusza (1547-1606) Politicorum, sive Civilis doctrinae libri sex, qui ad principatum maxime spectant jako tekst ogniskujący najważniejsze idee polityczne dawnej Europy. Jest to jeden z fundamentalnych w XVI stuleciu utworów proklamujących idee monarchii absolutnej, a zarazem teorie polityczne „stylistycznego” czy „estetycznego” tacytyzmu w ich ścisłym powiązaniu z etyczną formacją neostoicką. Politicorum… ukazało się w Lejdzie, prowincji Niderlandów, w lipcu 1589 r. i od tego czasu do połowy XVIII stuleciu publikowane było ponad 50 razy, tłumaczone na 24 języki nowożytne, w tym na język polski przez Pawła Szczerbica i wydane w 1595 r. (przekład poprawiony i zmieniony wyszedł drukiem ponownie w 1608). W nowożytnej literaturze podejmującej kwestie państwowe rozsądek (prudentia) pojmowany jest zwykle jako siła kierownicza cnoty tj. nakazująca respektować rzeczywiste prawidła rządów, nie zaś w bezwzględny sposób pojęte dobro czy w szczegółach rozumiane obyczaje i prawa. Lipsjusz pisał o roztropności i cnocie jako dwóch przewodnikach w życiu obywatelskim. Harmonię społeczną i pokój wskazuje jako główny cel sztuki rządów krajem, polityczną roztropność zaś uczynił naczelną cnotą księcia, cnotą wolną od obciążeń moralnych i dalece ważniejszą niż sprawiedliwość czy pobożność, która prawdziwa dla autora zawiera się w czynach i pracy. Wg. niego władca winien podążać za nakazami konieczności czy nadarzającej się okoliczności a nie sprawiedliwości, którą Lipsjusz oddaje na usługi czysto politycznych celów, a jej rolę przejmuje rozsądek, traktowany jako cnota kardynalna i fundament teorii autora Politicorum…Zachęcał władców, by nie bali się używać siły, jakkolwiek wyłącznie w sytuacjach uzasadnionych i efektywnie, bo cel (pokój publiczny i bezpieczeństwo)zawsze jest ważniejszy niż moralne detale lub konstytucyjna sprawiedliwość. Lipsjusz znalazł się wśród tych pisarzy ( Machiavelli, Guicciardini, Bodin), którzy w sile i jedności scentralizowanego państwa poszukiwali sposobów wyjścia z chaosu wojen domowych i religijnych zalewających Europę. Stworzył koncepcję „użytecznego udawania cnót” , co wskazuje na to, że przedkładał zasadę „wydawać się dobrym” nad „bycie dobrym”. Dla niego władca jest aktorem, który przed poddanymi odgrywa swój spektakl, pokazując się jako przyjaciel ludu, monarcha cnotliwy, sprawiedliwy, miłosierny, hojny i mądry, po to, aby zyskać uznanie i umocnić swój majestat oraz autorytet. Dzięki poczuciu ufności i szacunku wobec księcia, lud nie będzie potrzebował ingerować w rządy i dobrowolnie usytuuje się w roli „widza”. Tak Lipsjusz widział istotę funkcjonowania księcia i jego podwładnych. Jeśli role te zostaną zaakceptowane, państwo będzie oazą bezpieczeństwa, a poddani wolni od prześladowań, cierpień i upokorzeń....
Justyna Dąbkowska-Kujko, Ethical Categories in Political Thought of the Sixteenth and Seventeenth Centuries The author of the article regards the main work of Justus Lipsius (1547–1606) Politicorum, sive Civilis doctrinae libri sex, qui ad principatum maxime spectant as a text focusing the most important political ideas of old Europe. It is one of the major works of the sixteenth century proclaiming the ideas of the absolute monarchy, and at the same time political theories of “stylistic” or “aesthetic” Tacitism in their close connection with the neo-Stoic ethical formation. The Politicorum was published in Leiden, the province of the Netherlands, in July 1589, and from that time on until the mid-eighteenth century it was published over fifty times, translated into 24 modern languages, including Polish by Paweł Szczerbic and published in 1595 (the corrected translation with changes was printed again in 1608). In early modern literature dealing with state issues, reason (prudentia) was usually understood as the steering force of virtue, i.e. ordering to respect the real principles of government, and not absolutely understood good or customs and laws understood in detail. Lipsius wrote about prudence and virtue as two guides in civic life. He indicated social harmony and peace as the primary goal of the rule of the country. At the same time, he made political prudence the prime virtue – free from moral burdens, and far more important than justice or piety, which manifested in deeds and work. In his opinion, the ruler should follow the dictates of necessity or circumstances that arise and not justice, which should serve purely political purposes. Its role was taken by reason, treated as a cardinal virtue and the foundation of the theory of the Politicorum’s author. He told the rulers not to be afraid of using force, although only in justified situations, since the goal (public peace and security) was always more important than moral details or constitutional justice. Lipsius was among those writers (Machiavelli, Guicciardini, Bodin) who, in the strength and unity of the centralized state, sought ways to get out of the chaos of civil and religious wars flooding Europe. He created the concept of “useful pretence of virtues”, which suggests that he favoured the principle of “seeming to be good” over “being good”. For him, the ruler was an actor who played his spectacle before his subjects, showing himself as a friend of the people, a virtuous, just, merciful, generous and wise monarch, to gain recognition and strengthen his majesty and authority. Thanks to the trust in and respect for the prince, the people would not need to interfere with his rule and would voluntarily position themselves as “spectators”. This is how Lipsius saw the essence of the functioning of the prince and his subjects. If these roles were accepted, the state would be an oasis of security and subjects free from persecution, suffering and humiliation....
-
(Wydawnictwo Neriton, 2009)Czarny mit Towarzystwa Jezusowego, rozwijany powstania zakonu, łączy je z oportunizmem, manipulacją i zasadą „cel uświęca środki”. Humanizm rozumiany jako „nurt postępowy w swym charakterze” (s. 154) pod względem politycznym, gospodarczym, kulturowym wydaje się nie do pogodzenia z formacją i działaniem Towarzystwa. Najgłębszą podstawą jezuickiej teorii edukacji i literatury jest jednak wiara w poznawczą i wychowawczą warstwę tekstu, celowość uzgodnienia tradycji grecko-rzymskiej ze znaczeniami judeochrześcijańskimi. W tym wymiarze jezuici dziedziczyli i podtrzymywali tradycję renesansowego humanizmu chrześcijańskiego. Ilustruje to np. ambiwalentny stosunek Ignacego Loyoli i późniejszych jezuitów do idei Erazma z Rotterdamu. Wyraźne odcięcie się od nich było późne i wymuszone wpisaniem jego prac na indeks dzieł zakazanych. Bliska Erazmowej koncepcji „żołnierza Chrystusowego” jest aktywistyczna doktryna Loyoli. Szkolnictwo stało się jednym z podstawowych celów zakonu. Kolegia otwarte były również dla świeckich i protestantów w myśl humanistycznego przekonania, iż edukacja, „dzieło miłości”, jest potężnym narzędziem formacyjnym i perswazyjnym. Studia humanitatis miały zdaniem jezuitów moc formowania umysłu, charakteru oraz docta pietas, co wymiernie przekłada się na egzystencję cnotliwą i pożyteczną dla zbiorowości. Dlatego jezuici koncentrowali się na kształceniu politycznych elit i modelowaniu ich postawy moralnej. Jezuicka kultura i wychowanie służyły osiągnięciu pełni człowieczeństwa, odkryciu człowieka w „jego wymiarze umysłowym i duchowym, jako świadomego kreatora rzeczywistości społeczno-kulturowej, spadkobiercy helleńskich ideałów, rzymskiej virtus, civis cultura i pietas Romana” (s. 164). Idee te znajdują wyraz w jezuickiej literaturze, twórczości kaznodziejskiej i hagiograficznej. Aktywizm, obecny w różnych wymiarach (propaganda kontrreformacyjna, sensualistyczna poetyka, idea walczącego Kościoła i człowieka), dowartościowywał porządek, posłuszeństwo i dyscyplinę. Przekładał się on na dynamiczne działania zakonu, również polityczne, np. przez rzutowanie organizacji zakonu na teorie państwa. „Odwaga estetyczno-poznawcza jezuitów” (s. 176) sytuowała ich w kulturowej awangardy. Dowodzą tego wyprzedzające swoje czasy, wpływowe prace jezuitów bądź autorów związanych z zakonem: Jakuba Pontanusa, Justa Lipsjusza, Hermana Hugona, Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Baltazara Graciana czy Emanuela Tesaura, dowodzi tego rozwój teatru w jezuickich kolegiach, w których kształcili się m. in. Pierre Corneille i Molier. Wysoki poziom dzieł i „śmiałość w przełamywaniu kulturowych stereotypów” (s. 189) oraz zastanych norm (także odcięcie się od pewnych idei humanizmu, takich jak podważające doktrynę metody filologiczne czy nadmiarowa erudycja) pokazują skuteczność programu intelektualnego i realizacji misji zakonu, osadzonej w humanistycznej wiarze w moc wychowania i literatury. ...
Justyna Dąbkowska-Kujko, The Jesuit paideia The black myth of the Society of Jesus, developed from the very beginning of the order, associates Jesuits with opportunism, manipulation and the principle “the end justifies the means.” Humanism understood as a progressive current (p. 154) seems to be incompatible with the formation and operation of the Society in political, economic and cultural terms. However, the most profound foundation of the Jesuit theory of education and literature is faith in the cognitive and educational value of the text, the purposefulness of reconciling the Greco-Roman tradition with Judeo-Christian meanings. In this dimension, the Jesuits inherited and upheld the tradition of Renaissance Christian humanism. It is illustrated, for example, by the ambivalent attitude of Ignatius Loyola and later Jesuits to the ideas of Erasmus of Rotterdam. Apparent detachment from them was late and forced by putting his works on the list of prohibited texts. The activist doctrine of Loyola is close to the Erasmus concept of the “soldier of Christ”. Education became one of the primary aims of the Society. Colleges were also open to laypeople and Protestants according to the humanistic belief that education – a “work of love” – is a powerful formative and persuasive tool. According to the Jesuits, studia humanitatis had the power to form mind, character and docta pietas, which measurably translated into a virtuous and useful existence for the community. That is why the Jesuits focused on educating political elites and modelling their moral attitude. Jesuit culture and education served to achieve the fullness of humanity, the discovery of a man in “his mental and spiritual dimension, as a conscious creator of socio-cultural reality, heirs to Hellenic ideals, Roman virtus, civis cultura and Roman pietas” (p. 164). These ideas found expression in the Jesuit literature, preaching and hagiographic works. Activism, present in various dimensions (counter-reformative propaganda, sensualist poetics, the idea of the fighting Church and man), made more valuable the Society, obedience and discipline. It translated into dynamic activities of the Order, including political ones, e.g. by the organisation of the Society’s influence on the theories of the state. “Jesuit aesthetic and cognitive courage” (p. 176) placed them in a cultural avant-garde. This is evidenced by the influential works of the Jesuits or authors associated with the Order: Jacob Pontanus, Justus Lipsius, Herman Hugo, Maciej Kazimierz Sarbiewski, Baltasar Gracian, or Emanuele Tesauro, and the development of the theatre in the Jesuit colleges in which studied, among others, Pierre Corneille and Molière. The high level of works and “boldness in overcoming cultural stereotypes” (p. 189) and existing norms (also the rejection of specific ideas of humanism, such as philological methods undermining the doctrine or excessive erudition) shows the effectiveness of the intellectual programme and the implementation of the mission of the Society embedded in humanistic belief in the power of education and literature....
Now showing items 1-2 of 2